KHOA HỌC LỚP 5 BÀI 21

GIẢI BÀI TẬP BIẾN ĐỔI HÓA HỌC

A. HOẠT ĐỘNG CƠ BẢN

1. Liên hệ thực tế

a) Đọc thông tin (SGK/16)

b) Bạn có biết “mực” đó là chất gì không? Tại sao có thể nhìn thây chữ khi được hơ nóng trên ngọn lửa nhỏ?

Gợi ý:

b) “Mực” đó là dấm. Có thế nhìn thấy chữ khi được hơ nóng trên ngọn lửa do dưới tác dụng của nhiệt, có sự biến đổi hóa học (dấm chuyển màu).

2. Khám phá bí mật

a) Đến góc học tập lấy những đồ dùng như: dấm (hoặc nước quả chanh, nước đường đặc), 1 bát nhỏ, 1 bút lông (hoặc bông tăm), 1 tờ giấy trắng, 1 ngọn nến (hoặc đèn cồn).

b) Bạn có thể viết bất cứ chữ gì. Thực hiện theo hướng dẫn viết thư ở hình 1 (SGK/17)

c) Để một lát cho chữ viết khô như bức thư đã được viết xong như hình 2.

d) Trao đổi bức thư đã viết với nhóm bạn. Thực hiện theo hướng dẫn ở hình 3.

e) Bức thư hiện lên những gì?

g) Tìm hiểu bí mật viết thư:

- Chia sẻ cùng nhóm bạn: Chất gì được dùng để viết thư? Làm thế nào để dòng chữ hiện ra?

- Cùng nhau giải thích: Điều gì làm biến đổi chất ban đầu khiến bạn có thể nhìn thấy được nội dung bức thư?

Gợi ý:

e) Bức thư hiện lên dòng chừ: “Tôi tìm hiểu khoa học”.

g) - Dấm được dùng đế viết thư. Để dòng chữ hiện ra, ta hơ nóng bức thư trên ngọn lửa.

- Nhiệt (hơi nóng) của ngọn nến làm biến đổi chất ban đầu khiến cho ta có thể nhìn thấy được nội dung bức thư. 

3. Thí nghiệm biến đổi hóa học

a) Tiến hành thí nghiệm theo hướng dẫn:

- Đến góc học tập lấy 1 tờ giấy, 1 cây nến (hoặc đèn cồn), 1 chiếc panh kẹp.

- Từng bạn trong nhóm sờ, quan sát để ghi nhớ đặc điểm của tờ giấy về: màu sắc, mùi, cảm giác khi sờ vào tờ giấy.

- Ra khoảng sân rộng và đốt tờ giấy đến khi cháy hết. Nhớ sử dụng panh kẹp giữ giấy khi lấy lửa từ ngọn nến.

- Từng bạn trong nhóm quan sát, sờ phần còn lại của tờ giấy sau khi đã bị đốt cháy.

b) Nhận xét:

- Tờ giấy trước khi cháy và sau khi cháy có sự biến đổi đặc điếm như thế nào về: màu sắc, mùi, hình dạng, ...?

c) Chia sẻ và giải thích trước lớp về sự biến đổi ở các thí nghiệm trên. Điều gì đã dẫn đến sự biến đổi đó?

Gợi ý:

b) Tờ giấy trước khi cháy có màu trắng, không có mùi, có dạng hình chữ nhật.

Sau khi cháy, tờ giấy biến dạng cong queo, có màu đen pha bột tro màu trắng, có mùi khét.

c) Các thí nghiệm trên cho ta biết về sự biến đổi hóa học, biến đổi từ chất này sang chất khác. Nhiệt độ nóng đã dẫn đến sự biến đổi đó. 

5. Đố em

- Hiện tượng tờ giấy bị xé thành những mảnh nhỏ có phải là sự biến đổi hóa học không? Tại sao?

- Hiện tượng chiếc đinh đế ngoài không khí lâu ngày bị gỉ có phải là sự biến đổi hóa học không? Tại sao?

Gợi ý:

- Hiện tượng tờ giấy bị xé thành những mảnh nhỏ không phải là sự biến đổi hóa học. Giấy bị xé nhưng vẫn giừ nguyên tính chât của nó, không bị biến đổi thành chất khác.

- Hiện tượng chiếc đinh bị gỉ là sự biến đổi hóa học. Dưới tác dụng của hơi nước trong không khí, chiếc đinh bị gỉ (ăn mòn), tính chất của đinh gỉ khác tính chất của đinh mới. 

B. HOẠT ĐỘNC THỰC HÀNH

1. Đọc và trả lời

a) Đọc các trường hợp sau (SGK/19)

b) Chia sẻ với bạn:

Dự đoán trường hợp nào trên đây sẽ xảy ra sự biến đổi hóa học, Vì sao? 

Gợi ý:

b) Những trường hợp xảy ra sự biến đổi hóa học là:

- Vắt chanh vào đá vôi. Chất a-xít chua trong chanh làm cho đá vôi sủi bọt.

- Đổ nước vào hỗn hợp cát và xi măng đã trộn. Hỗn hợp này sẽ biến đổi sang chất khác. Đó là vữa.

- Nhai cau, trầu, vôi với nhau. Dưới tác dụng của các chất trong cau và trầu, vôi sẽ biến đổi sang chất khác (từ trắng sang đỏ).

2. Thí nghiệm chứng tỏ có sự biến đổi hóa học

a) Chuẩn bị thí nghiệm

- Chọn một trong các trường hợp ở trên để tiến hành thí nghiệm.

- Đến góc học tập lấy đồ dùng và vật liệu cho thí nghiệm.

- Lấy phiếu quan sát và đọc yêu cầu (SGK/20)

b) Tiến hành thí nghiệm

- Thực hiện thí nghiệm được mô tả trong mục la.

- Quan sát hiện tượng xảy ra.

- Chia sẻ với các bạn điều quan sát được.

- Thống nhất ý kiến và điền thông tin vào phiếu trên đây.

c) Trả lời câu hỏi:

Trong các thí nghiệm mà em đã làm, thí nghiệm nào xảy ra sự biến đổi hóa học, vì sao?

Gợi ý:

3. Chia sẻ và liên hệ

a) Chia sẻ với các bạn trong lớp kết quả thí nghiệm và giải thích về sự biến đổi hóa học ở các thí nghiệm.

b) Tìm trong thực tế và giải thích hiện tượng biến đổi hóa học khác nữa.

Gợi ý:

a) Hiện tượng chất này biến đối thành chất khác ở các thí nghiệm là sự biến đổi hóa học.

Dưới tác dụng của các chất trong thuốc tẩy, phần màu nhuộm của áo bị đẩy ra ngoài.

C. HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG

Tìm hiểu cùng người thân:

a) Làm “nước hàng” từ đường

- Khi kho thịt, người ta thường dùng nước hàng làm từ đường. Hãy hỏi người thân cách làm nước hàng. Theo em, đường đã bị biến đổi như thế nào? Tại sao?

b) Vì sao quần áo phơi nắng lại nhanh bị bạc màu?

Gợi ý:

a) - Cho đường vào nồi rồi đặt lên bếp có lửa nhỏ. Khi đường tan ra độ sền sệt thì cho một tí nước vào. Dung dịch có màu nâu sẫm hơi dặc là tạo dược nước hàng.