Đề bài: Phân tích hai câu đề của bài thơ Tự tình II của Hồ Xuân Hương.

Gơi ý

Nỗi thương mình trong cảnh cô đơn lẻ mọn

Đêm khuya văng vẳng trống canh đồn

 Trơ cái hồng nhan với nước non

- Khuya rồi mà vẫn không sao ngủ được. "Đêm khuya" là thời điểm từ nửa đêm cho đến gần sáng. Người phụ nữ ấy vẫn thao thức chờ đợỉ.

- "Trống canh dồn" diễn tả tiếng trống thôi thúc, gấp gáp. Đó còn là tiếng trống của tâm trạng. Nó dồn dập diễn tả sự chờ đợi khắc khoải, thảng thốt của người phụ nữ trong cảnh lẽ mọn, chờ người chồng đến với mình. Nhưng càng chờ, càng vô vọng.

- "Trơ cái hồng nhan" là diễn tả sự trơ trọi, cô đơn. Thật đáng buồn, tủi cho thân phận của nàng. Ta càng thấy thương cho những người phụ nữ trong cảnh đời lẽ mọn. Ca dao đã từng nức nỏ.

Tối tối chị giữ lấy chồng

 Chị cho manh chiếu nằm không nhà ngoài

Sáng sáng chị gọi bớ hai 

Mau mau trở dậy thái khoai băm bèo.

Hồ Xuân Hương cũng từng lâm vào cảnh đời ấy:

Chém cha cái kiếp lấy chồng chung

 Kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lùng 

Năm thì mười hoạ hay chàng chớ

 Một tháng đôi lần có cũng không.

Trở lại bài thơ, ta thật thương nàng. Nàng chờ mong chồng nhưng người chồng không đến. Đây không chỉ một lần chờ mà nhiều lần chờ như thế. Câu thơ thấm nỗi buồn tủi, phẫn uất.

Thật chua chát và đắng cay cho thân phận lẽ mọn. Nó bộc lộ sự khao khát đến cháy bỏng vể hạnh phúc và tuổi xuân. Câu thơ không chỉ là lời tự tình, kể nỗi lòng mình mà còn thương những người cùng cảnh ngộ, khiến nỗi sầu nhân thế đến rưng rưng. Ý nghĩa nhân văn, tinh thần nhân đạo càng trở nên sâu sắc.

Tham khảo thêm:

 Cảm nhận về bài thơ Tự Tình II của Hồ Xuân Hương

 Phân tích bài thơ tự tình 2 của Hồ Xuân Hương